Terapia logopedyczna Katowice

Co to jest jąkanie?

Jąkanie jest zaburzeniem płynności mowy, którego objawy występują na poziomie układu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego. Może przynosić trudności nie tylko natury lingwistycznej, ale też w życiu społecznym oraz być powodem negatywnego stanu psychicznego i/lub emocjonalnego. 

Na czym polega jąkanie?

U osób jąkających się zaburzeniu ulegają następujące elementy mowy:

• tempo mówienia – czyli ilość głosek wypowiadanych w danym czasie,
• iloczas – czyli długość trwania głosek,
• rytm mówienia – czyli powtarzanie jednakowych głosek,
• koartykulacja – czyli przechodzenie jednych głosek w drugie,
• melodia – czyli forma intonacyjna charakterystyczna dla zdań pytających i oznajmujących. 

Diagnoza i terapia jąkania

Diagnozę i terapię jąkania należy uwzględnić z 4 perspektyw:

1. psychologiczna – uwzględnia ona wpływ jąkania na sferę psychiczną i emocjonalną,
2. lingwistyczna/logopedyczna – obejmuje aspekt zaburzenie ciągu fonicznego wypowiedzi, czyli jej niepłynność,
3. medyczna – obejmuje aspekt fizjologiczny, w którym jąkanie traktowane jest jako zaburzenie płynności mowy, które może przybierać wiele form,
4. socjologiczna – uwzględnia wpływ na kontakty w życiu społecznym, reakcje psychospołeczne. 

Istnieje wiele metod diagnozowania i terapii osób jąkających się. 

Przyczyny jąkania u dzieci 

W literaturze naukowej przyczyny jąkania u dzieci są opisanie różnorodnie. Mogą to być między innymi:

• zaburzenia procesów mózgowych, które są ważne w procesie mówienia,
• zbyt silne napięcie mięśni artykulacyjnych, które są istotne w procesie mówienia,
• mogą to być także przyczyny psychologiczne, taki jak np. lęk przed mówieniem,
• przyczyny dziedziczne, genetyczne,
• wystąpienie nieprawidłowości podczas porodu,
• nieprawidłowości rozwojowe,
• opóźnienie rozwoju mowy,
• czynnikiem wyzwalającym jąkanie może być silny strach lub stres, np. rozłąka z opiekunami, zmiana sytuacji społecznej, ale i przeciwnie może to wyzwolić sytuacja silnie pozytywna,
• naśladowanie osoby dorosłej lub rówieśnika, który się jąka,
• utracona uwaga rodziców po narodzinach rodzeństwa, czy też chęć rywalizacji ze starszym rodzeństwem o

Jąkanie się najczęściej powstaje w okresie kształtowanie mowy, zatem jest to okres wieku przedszkolnego. Dzieci jąkające się często później zaczynają mówić. Badania pokazują, że poziom jąkania nasila się, gdy jest większa liczba obserwatorów, wśród słuchaczy są ważne osoby i gdy reakcja słuchaczy odbierana jest jako nieprzychylna. 

Mutyzm – definicja, rodzaje

Mutyzm jest zaburzeniem mowy polegającym na ograniczeniu stosowania mowy lub uporczywym milczeniu, przy jednoczesnym zachowaniu rozumienia mowy innych ludzi. 

Można wyróżnić kilka rodzajów mutyzmu:

• mutyzm funkcjonalny (organiczny) – gdy nie występują zaburzenia w budowie i funkcjonowaniu aparatu mowy, dziecko wykazuje powszechną niechęć do mówienia, na skutek np. powtarzających się sytuacji stresowych w środowisku dziecka, wypowiedzi są ograniczone do minimum lub występuje całkowity zanik mowy, ten rodzaj mutyzmu można podzielić na dodatkowe dwie podgrupy:

• mutyzm wybiórczy (inaczej: selektywny, sytuacyjny) – ten rodzaj mutyzmu polega na tym, że dziecko rozmawia na przykład tylko z wybranymi osobami, najczęściej tymi, z którymi czuje się bezpiecznie, a po oswojeniu się z sytuacją stresogenną mutyzm zaczyna zanikać i dziecko zaczyna nawiązywać kontakty z otoczeniem,
• mutyzm całkowity (histeryczny) – oznacza rodzaj mutyzmu polegający na całkowitym braku mowy u dziecka. Nie występuje zaburzenie rozumienia innych – jednak w odpowiedzi na zadawane pytania dziecko nie mówi, lecz np. wyłącznie kiwa głową.

Skutki mutyzmu:

Nieprawidłowe rozpoznanie mutyzmu lub brak rozpoznania prowadzi do zahamowań w rozwoju społecznym oraz w zdolności radzenia sobie i przezwyciężania lęku.

Specjaliści: dr Ida Szwed